Ομιλία Υφυπουργού Υγείας Βασίλη Κοντοζαμάνη κατά τη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Υγείας «Πρόληψη, προστασία και προαγωγή της υγείας – Ανάπτυξη των υπηρεσιών δημόσιας υγείας»
Με το παρόν σχέδιο νόμου, η Κυβέρνηση αναγνωρίζει την καθοριστική σημασία που έχουν οι κοινωνικές συνθήκες των οικονομικά ασθενών και στοχεύει στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους.
Η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, οι λανθασμένες διατροφικές συνήθειες και επιλογές, η έλλειψη άσκησης, η παχυσαρκία, είναι μερικοί από τους παράγοντες που προκαλούν νόσους και ατυχήματα που ευθύνονται για το μεγαλύτερο αριθμό θανάτων στην κοινωνία μας.
Με τα προγράμματα του «Σπύρος Δοξιάδης» δεσμευόμαστε να παρέμβουμε στους παράγοντες που ανέφερα. Για πρώτη φορά μια πολιτική παράταξη στην Ελλάδα δίδει έμφαση στην υγεία των πολιτών καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους και λαμβάνει σοβαρά την υπόθεση της πρωτοβάθμιας πρόληψης.
Ειπώθηκε ότι το παρόν Σχέδιο Νόμου είναι μία έκθεση ιδεών. Πιστεύω ότι υποτιμάται ο όρος. Αν δεν διατυπώσουμε το πλαίσιο της Δημόσιας Υγείας και τις αρχές που τη διέπουν, κινδυνεύουμε να πελαγοδρομούμε συγχέοντας τους όρους Δημόσια Υγεία με την νοσοκομειακή περίθαλψη και τις διαστάσεις της κάτι που γίνεται κατά κόρον και οδηγεί τελικώς πάντα στην παραμέλησή της.
Οι όροι: κοινωνικοί, συμπεριφορικοί, περιβαλλοντικοί, παράγοντες κινδύνου για την υγεία, ανισότητες, εξαρτήσεις, εγγραματοσύνη (δηλ. πληροφόρηση) των ατόμων σε όλα τα στάδια της ζωής τους από την κύηση μέχρι την τρίτη ηλικία, δεν είναι απλές ιδέες έτσι όπως τείνουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο.
Είναι ένα μείγμα κατευθυντηρίων αρχών που παράγουν δεσμεύσεις. Η πρόσφατη Διακήρυξη της Αστάνα μιλάει για δεσμεύσεις για την επίτευξη της καθολικής κάλυψης της υγείας μέσω της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και τον καθορισμό στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξή της. Αυτές οι δεσμεύσεις περιλαμβάνονται στο παρόν σχέδιο νόμου. Το πέμπτο άρθρο της διακήρυξης της Αστάνα μας δεσμεύει στη δημιουργία βιώσιμης Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με προτεραιότητα στις βασικές λειτουργίες της δημόσιας υγείας και στην πρόληψη (εμβολιασμοί, πρόληψη των μεταδοτικών ασθενειών, διατήρηση της υγείας των μητέρων, βρεφών, παιδιών και των εφήβων, προαγωγή της ψυχικής υγείας και της σεξουαλικής – αναπαραγωγικής υγείας).
Ειπώθηκε ότι η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας λάμπει δια της απουσίας της στο σχέδιο νόμου αλλά εμείς την έχουμε αναδείξει ως βασικό μέσο Δημόσιας Υγείας, δεσμευόμενοι σε αυτή από το 2ο άρθρο.
Ειπώθηκε ότι το σχέδιο νόμου αντανακλά την ιδεοληψία της κυβέρνησης περί λιγότερου κράτους. Δεν προκύπτει από το σχέδιο νόμου μείωση της κρατικής παρέμβασης, παρά ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς του και του ρόλου του ώστε να διασφαλίζει την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στο αγαθό της Δημόσιας Υγείας. Είναι διεθνώς αποδεκτό ότι η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας αποτελεί το όχημα για τη Δημόσια Υγεία.
Από το 2014 που η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας μεταφέρθηκε στις Υγειονομικές Περιφέρειες, δεν δημιουργήθηκε υποδομή στις υπηρεσίες αυτές που να μπορέσει να υποστηρίξει τη δημόσια υγεία. Οι διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας στις 7 Υγειονομικές Περιφέρειες δεν είναι άλλος ένας γραφειοκρατικός σχηματισμός αλλά καλούνται να συντονίσουν την κύρια λειτουργία των 331 Κέντρων Υγείας και πολυάριθμων Τοπικών, Περιφερειακών και Πολυδύναμων Περιφερειακών ιατρείων της επικράτειας και των λοιπών φορέων Δημόσιας Υγείας, αυτονόητης αξίας λειτουργία που απουσίαζε μέχρι σήμερα.
Ειπώθηκε ότι η πρόληψη δεν νομοθετείται. Συμφωνούμε ότι δεν είναι εφικτό να νομοθετήσουμε όλα τα σχέδια δράσης για κάθε περίπτωση. Νομοθετούμε όμως τον τρόπο ανάπτυξής τους με κάποια βασικά σημεία κλειδιά για την εφαρμογή τους. Το 1ο είναι οι στόχοι εκπεφρασμένοι σε μετρήσιμους δείκτες και το 2ο είναι ο προϋπολογισμός τους. Μόνο έτσι τα σχέδια δράσης γίνονται βιώσιμα και όχι απλώς ευχολόγια.
Ειπώθηκε ότι παραλάβαμε το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Υγεία. Πόσο χρήσιμο είναι αν δεν έχει κοστολογηθεί ούτε περιέχει δείκτες για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητά του; Αυτό το πνεύμα και αυτή η λογική διαπνέει το παρόν σχέδιο νόμου.
Τα προγράμματα του άρθρου 4 για τον προσυμπτωματικό έλεγχο, την άσκηση και διατροφή, τον περιγεννητικό έλεγχο και τη μείωσης επιβλαβούς κατανάλωσης αλκοόλ όπως και η αντιμετώπιση του καπνίσματος αποτελούν προγραμματικές μας δεσμεύσεις, ενώ παράλληλα η αναγκαιότητά τους τεκμαίρεται και από αξιολογήσεις διεθνών οργανισμών που ειδικεύονται στο πεδίο της Δημόσιας Υγείας, όπως ο ΟΟΣΑ.
Έκθεση του ΟΟΣΑ (Health at a Glance 2019) επισημαίνει την έλλειψη συστηματικού προσυμπτωματικού ελέγχου. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, οι γυναίκες απόφοιτες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είχαν εξετασθεί σχεδόν στο σύνολό τους για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ενώ από όσες δεν είχαν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είχαν εξετασθεί σχεδόν οι μισές. Αντίστοιχα είναι τα ποσοστά στο καρκίνο του μαστού. Επίσης, ο επιπολασμός παραγόντων κινδύνου όπως το κάπνισμα και η παχυσαρκία είναι πολύ υψηλότερος στα άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου. Όλα αυτά καταδεικνύουν ότι τα προγράμματα αυτά ευνοούν τις πιο ευάλωτες ομάδες. Αντίστοιχα στοιχεία στο σχέδιο νόμου καταδεικνύουν την δέσμευση μας στη μείωση των ανισοτήτων και στην καθολική υγεία.
Έγινε αναφορά στις ΜΚΟ. Ισχυρίζεται κάποιος ότι τα τελευταία χρόνια δεν δρουν οι ΜΚΟ στον τομέα της υγείας; Και βέβαια δρουν λαμβάνοντας σε κάποιες περιπτώσεις γραφειοκρατικές εγκρίσεις χωρίς να υπάρχει πλαίσιο ορθολογικής κατανομής και αξιολόγησης των δράσεων τους. Συγκεκριμένα, στη σελ 12 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης Δημόσιας Υγείας που μας παρέδωσε ή προηγούμενη πολιτική ηγεσία αναφέρεται: «Με τη βοήθεια της UNICEF, του Π.Ο.Υ. της Ε.Ε. και των ΜΚΟ η εμβολιαστική κάλυψη ξεπέρασε το 80% στις προαναφερόμενες ομάδες πληθυσμού», ή στη σελ. 14 «Το εξαιρετικό επιστημονικό δυναμικό της χώρας, συνεργάστηκε με τους διεθνείς οργανισμούς και τις έγκυρες ΜΚΟ, ώστε να βελτιωθεί σημαντικά το επίπεδο της υγειονομικής φροντίδας». Ποιες ήταν οι «έγκυρες» ΜΚΟ; Είχαν θεσμοθετηθεί κριτήρια; Εμείς δεν προσποιούμαστε ότι δεν τις βλέπουμε τις ΜΚΟ, αλλά βάζουμε κανόνες για λόγους διαφάνειας και για να θωρακίσουμε ουσιαστικά τη Δημόσια Υγεία από τις δράσεις τέτοιων Οργανώσεων.
Γνωρίζουμε ότι πολλά Κέντρα Υγείας, και άλλοι φορείς ΠΦΥ εκτελούν δράσεις δημόσιας υγείας σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα και χαιρετίζουμε αυτές τις προσπάθειες. Ωστόσο, η πολιτική δημόσιας υγείας πρέπει να είναι οριζόντια, να αφορά δηλαδή όλες τις ομάδες του πληθυσμού με τέτοιο τρόπο ώστε να αμβλύνονται οι επιπτώσεις των ανισοτήτων ως προς τους κοινωνικοοικονομικούς προσδιοριστές της υγείας, όπως η φτώχεια, η ανεργία, το γήρας, η αναπηρία, το φύλο και η εθνικότητα. Αυτό επιδιώκουμε με την οργανωτική αναδιάρθρωση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας. Την ισότιμη αντιμετώπιση των ατόμων παρέχοντας προγράμματα ανάλογα με τις ανάγκες τους, πιστοί στο όραμα του Σπύρου Δοξιάδη.
Με συγκίνηση άκουσα τη μείζονα αντιπολίτευση κατά τη συζήτηση του παρόντος σχεδίου νόμου στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής να αναγνωρίζει τις αξίες του οραματιστή, αυθεντικού εκσυγχρονιστή και συντηρητικού Σπύρου Δοξιάδη οι οποίες διαπνέουν αυτό το Σχέδιο Νόμου. Μνημονεύσατε τη διαπίστωσή του ότι “οι μεγαλύτεροι εχθροί για την υγεία δεν είναι τα μικρόβια, οι ιοί ή ο καρκίνος, αλλά η φτώχεια, η άγνοια και η εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο».
Μεγάλη αλήθεια. Ιστορικά, η αποτελεσματική καταπολέμηση της φτώχειας και η ανάπτυξη έχει επιτευχθεί σε χώρες όπου αυξάνει το κατά κεφαλήν εισόδημα. Σε χώρες δηλαδή που έχουν εφαρμόσει πολιτικές της ελευθερίας στην Οικονομία. Δεν υπάρχει αντιπαράδειγμα. Αυτό κάνει και η Κυβέρνηση σήμερα.
Η παράταξη της Νέας Δημοκρατίας είναι περήφανη για τις μεγάλες αποφάσεις που έχει λάβει για τη χώρα και για τους σπουδαίους ανθρώπους που με την ενεργό παρουσία τους την τίμησαν, όπως ο Σπύρος Δοξιάδης.
Το παρόν σχέδιο νόμου αντανακλά την πεποίθησή μας για το πως πρέπει να ανταποκρίνεται ένα δημόσιο, σύγχρονο, δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα υγείας στις ανάγκες όλων των πολιτών. Σε όλους τους πολίτες άλλωστε απευθυνόμαστε. Δεν αφήνουμε κανέναν πίσω!
