Το Πελοποννησιακό Πρακτορείο Ειδήσεων είχε την ιδιαίτερη χαρά να συνομιλήσει με τη συγγραφέα των Εκδόσεων Ψυχογιός, Αναστασία Κιλαρόγλου. Η κα. Κιλαρόγλου μας παρουσίασε το νέο της μυθιστόρημά “Το Δάκρυ της Ανατολής” και ποιο ήταν το έναυσμα για τη συγγραφή της συγκεκριμένης ιστορίας ενώ παράλληλα στέλνει το θετικό της μήνυμα για τις δύσκολες μέρες που διανύουμε.
Ακολουθεί η συνέντευξη
Τον Οκτώβριο του 2019 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ψυχογιός το νέο σας μυθιστόρημα με τίτλο «Το δάκρυ της Ανατολής». Θα μπορούσατε να μας κάνετε μια σύντομη παρουσίαση;
ΤΟ ΔΑΚΡΥ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ διαπραγματεύεται την ζωή των Χριστιανών υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ανατολία και στην Καππαδοκία, κατά το τέλος του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα. Αναφέρεται στους Αρμένιους και στους Ρωμιούς, αυτών η ζωή περιγράφεται. Σαν συγγραφέας, στέκομαι ιδιαιτέρως στον κατατρεγμό και στο κυνηγητό των Αρμενίων επί Αβδούλ Χαμίτ, στην Γενοκτονία των Αρμενίων το 1915 από τους Νεότουρκους και στην ανταλλαγή των πληθυσμών επί Κεμάλ.
Η ιστορία μου λοιπόν, είναι μια αναδρομή στο παρελθόν. Οι δύο βασικοί μου ήρωες, ο Μιχάλης (τον έλεγαν άραγε Μιχάλη;) και η Αναστασία είναι ανδρόγυνο και ζουν στο χωριό τους κοντά στη μεθόριο, ζουν στην Ελλάδα του εμφυλίου, στην Ελλάδα που είναι μοιρασμένη στα δυο. Τρέμουν στους νυχτερινούς ήχους, μιλούν σιωπηλά γιατί οι καιροί είναι άτιμοι, ο ένας παρακολουθεί τον άλλον, ο ένας καταδίδει τον άλλον. Μαθαίνουν κάθε τόσο πως κάποιοι αποσπώνται από τις οικογένειες τους και φεύγουν στα βουνά, κάποιοι φυγαδεύονται στις πόλεις, κάποιοι θέλουν να μείνουν αμέτοχοι, να μην συνταχθούν δηλαδή ούτε με τους μεν ούτε με τους δε.
Μια διαταγή του κράτους για εκκένωση του χωριού του, ξυπνά στον Μιχάλη θύμησες τραγικές από το παρελθόν που τον συγκλονίζουν. Καλείται να αποφασίσει άμεσα, να δώσει την συγκατάθεση του υπακούγοντας στην διαταγή. Να παραδώσει στον στρατό τα παιδιά που είχε στο σπίτι του για να τα προωθήσουν στις παιδουπόλεις και να τα φυλάξουν εκεί ή να φροντίσει εκείνος να τα προστατέψει; Το μυαλό του, εξ αιτίας αυτής της διαταγής, επαναφέρει τραγικές σκηνές στην μνήμη του από την προηγούμενη ζωή του, όντας υπήκοος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τότε έδωσε την συγκατάθεση του, όταν ήρθαν οι τελάληδες για να μαζέψουν τα γυναικόπαιδα του χωριού του. Υποσχέθηκαν πως θα τα προστατέψουν αλλά οι υποσχέσεις ήταν ψεύτικες με αποτέλεσμα τραγικές ανθρώπινες απώλειες. Δεν είχε πια εμπιστοσύνη σε άνθρωπο. Αυτό το γεγονός της διαταγής του κράτους αλλά και άλλα πολλά που συμβαίνουν στην ζωή του εδώ στην Ελλάδα, τον κάνουν να απομονώνεται και να ανακαλεί στην μνήμη του τις αναμνήσεις της ζωής του βλέποντας ξανά τους ίδιους εφιάλτες που μάτωσαν την καρδιά του και άφησαν το δάκρυ μονίμως στα μάτια του.
Παρόμοια φωτιά καίει και το μυαλό της Αναστασίας. Η καρδιά της πάλλεται καθώς γυρνά πίσω στη ζωή της την νεανική και στο αυστηρό πατριαρχικό περιβάλλον της Καππαδοκίας. Τριγυρνά και πάλι στα μέρη της όπου έρχεται σε επαφή με τους χαμένους συγγενείς της, με την αυστηρότητα τους, με τους περιορισμούς που της επέβαλλαν, με τα ήθη και τα έθιμα του τόπου της.
Οι δυο τους έρχονται αντιμέτωποι με ιστορικά γεγονότα που δεν φαντάζονται την ιστορικότητα τους την στιγμή που διαδραματίζονται. Ονόματα πολλά, ξεχειλίζει το στόμα τους να τα προφέρουν μυστικά και ανεβαίνουν ξανά τον Γολγοθά της ζωής τους με ματωμένη καρδιά. Από τους φόβους τους δεν γλυτώνουν. Θρηνούν απώλειες.
Ποιο ήταν το έναυσμα για τη συγγραφή του συγκεκριμένου μυθιστορήματος;
Ένα βιβλίο δερματόδετο, αφημένο μέσα σε ένα σεντούκι, ήταν το έναυσμα για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου. Με το Κτηματολόγιο χρειάστηκε να αναζητήσω κάποια έγγραφα του πατέρα μου για να τα χρησιμοποιήσω στην ανωτέρω υπηρεσία. Γνώριζα που τα φύλαγε. Τράβηξα το κάτω συρτάρι του σεντουκιού και ανάμεσα σε όλα τα άλλα, είδα ένα χοντρό βιβλίο με σκληρό μαύρο εξώφυλλο, δεμένο με σπάγκο. Αναρωτήθηκα γιατί ήταν δεμένο. Έλυσα τον σπάγκο και το άνοιξα. Από την πρώτη στιγμή είδα πως δεν ήταν γραμμένο στα Ελληνικά. Ούτε και τα γράμματα παρέπεμπαν σε αλφάβητο της Δύσης. Κατάλαβα. Ήξερα. Άρχισα να ψάχνω μία-μία τις σελίδες (πάνω από 1000) προσδοκώντας να βρω κάτι χειρόγραφο. Υπήρχε λοιπόν, στο κάτω περιθώριο μιας σελίδας, μια χειρόγραφη πρόταση σε γραφή ίδια με αυτήν του βιβλίου. Αμέσως είπα πως είναι ο γραφικός χαρακτήρας του παππού μου. Ακούγαμε στο σπίτι συζητήσεις ή στα συγγενικά σπίτια αναφορές για την ζωή του Μιχάλη, πως ήταν ένας πολύ πονεμένος άνθρωπος, Αρμένιος στην καταγωγή. Πήγα το βιβλίο στην Αρμενική εκκλησία Θεσσαλονίκης και μου μετέφρασαν κάποιες επικεφαλίδες αλλά και την χειρόγραφη πρόταση του. Ο Μιχάλης διάβαζε την Παλαιά Διαθήκη και την ζωή των Μικρών Προφητών(Ωσηέ, Αμμώς, Μιχαίας, Ιωήλ, Οβδιού κ.λ.π.) σε γραφή Αρμενική αλλά με λέξεις τουρκικές. Ακόμα υπάρχουν τα τσακίσματα στις σελίδες, όταν σταματούσε την ανάγνωση για να συνεχίσει την επομένη μέρα. Η Παλαιά Διαθήκη, ήταν το έναυσμα για να γραφεί ΤΟ ΔΑΚΡΥ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ.
Ο τίτλος του μυθιστορήματος σας «Το δάκρυ της Ανατολής» είναι συμβολικός;
Ο τίτλος είναι ολότελα συμβολικός. Διαβάζοντας το βιβλίο θα δείτε τους ήρωες μου σε μικρή ηλικία χαρούμενους, ανέμελους, με την ζωή να τους υπόσχεται πολλά στους τόπους που κατοικούν. Ο μεν Μιχάλης ζει και δραστηριοποιείται στην περιφέρεια της Σεβάστειας, η δε Αναστασία στην Καππαδοκία, περιοχές που ανήκουν στην Μικρά Ασία ή Ανατολία ή γενικότερα Ανατολή. Κάνουν όνειρα, διασκεδάζουν, προγραμματίζουν, ελπίζουν. Όμως ο τόπος τους, Η ΑΝΑΤΟΛΗ ματώνει. Δεν υπάρχει ισότητα ανάμεσα στους υπηκόους, οι Χριστιανοί διώκονται. Κυνηγητά, ξυλοδαρμοί, προσβολές, αρπαγές κοριτσιών, διαταγές σκληρές και ταπεινωτικές, νόμοι κατά της ζωής, της περιουσίας, της πίστης, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη σε όλες τις Ανατολικές επαρχίες. Αθώα θύματα οι Αρμένιοι πρώτα που, σαν φιλελεύθερος και δίκαιος λαός, αντιδρούν με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να διαπράξουν την Γενοκτονία εις βάρος τους στα 1915. Ποταμοί δακρύων χύνονται στα μέρη εκείνα και από τους Ρωμιούς που υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν τα πάτρια εδάφη με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Χιλιάδες μάτια της Ανατολής δακρύζουν….
Στο «Δάκρυ της Ανατολής» αναφέρεται δύο θέματα που έχουν στιγματίσει την Ιστορία, όπως αυτό της Γενοκτονίας των Αρμενίων και του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Ποιος ήταν ο λόγος που σας ώθησε να επικεντρωθείτε σ’ αυτά τα δυο ιστορικά γεγονότα;
Η ιστορία μου είναι πέρα για πέρα αληθινή. Οι ήρωες είναι αληθινά πρόσωπα με τα αληθινά τους ονόματα. Ένας εξ αυτών όπως προανέφερα είναι Αρμένιος που είχε την ατυχία να δει μπροστά στα μάτια του να διαδραματίζεται η σφαγή των παιδιών του, των συγχωριανών του, των προσφιλών προσώπων του, του λαού του. Δεν θα μπορούσε να μην αναφέρεται λοιπόν η Γενοκτονία των Αρμενίων, δεν θα μπορούσε να αποσιωπηθεί ένα τέτοιο γεγονός, αφού ο Αρμένιος ήρωας μου είναι αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυς του πιο αιματηρού και αποτρόπαιου εγκλήματος στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Άλλωστε, στην πορεία της ζωής του, εξεδήλωσε την επιθυμία, πως ήθελε να γίνει γνωστή η ιστορία του στον κόσμο.
Οι ήρωες μου, όπως ανέφερα, θρηνούν απώλειες στην Ανατολή. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, προσπαθούν να επιβιώσουν, να σηκωθούν στα πόδια τους, να στεριώσουν στην νέα τους γη, εδώ στην Ελλάδα. Αυτός ο αγώνας για ζωή θα διαρκέσει μόλις 16 χρόνια με τους Γερμανούς να απειλούν την ύπαρξη τους. Ελπίζουν πως θα ομαλοποιηθεί η κατάσταση με την αποχώρηση τους, μα με τον Εμφύλιο τα πράγματα χειροτερεύουν. Παρακολουθήσεις, προδοσίες και ο λαός είναι χωρισμένος στη μέση. Έχουν γιους, τρέμουν για τη ζωή τους καθώς στον πληθυσμό υπάρχει έχθρα απύθμενη και ακούν καθημερινά για σκοτωμούς. Δεν μπορούσα να μην επικεντρωθώ και σε αυτό το γεγονός καθώς οι ήρωες μου στέγνωσαν από δάκρυα για απώλεια γιου τους (Έμαθαν ο, τι ζει αλλά δεν τον ξαναείδαν ποτέ στη ζωή τους).
Υπήρξε κάποια σκηνή με την οποία φορτιστήκατε συναισθηματικά κατά τη συγγραφή του;
Υπήρξαν πολλές σκηνές που όχι μόνο φορτίστηκα συναισθηματικά και είχα απλά έναν κόμπο στον λαιμό αλλά ήθελα να ουρλιάξω για τις ατυχίες και τα βάσανα που είχαν αυτοί οι άνθρωποι στην ζωή τους. Μην ξεχνάτε πως ήταν παππούδες μου, ήξερα τα πάντα για την ζωή τους, μας την διηγούνταν σαν χειμωνιάτικο παραμύθι που όμως ποτέ δεν ολοκληρωνόταν , γιατί το τέλος πάντα έκρυβε δάκρυα και λυγμούς. Πολλές φορές σταμάτησα την γραφή και έκλαιγα γοερά ειδικά στην σκηνή με την σφαγή των Αρμενίων μέσα στο φαράγγι και στο σημείο που διαπιστώνει ο Μιχάλης πως ανάμεσα στους νεκρούς είναι και τα παιδιά του. Πολλές φορές φορτίστηκα από αρνητικά συναισθήματα για την χωρίς οίκτο αγριότητα που επέδειξαν οι διώκτες σε ανήμπορα άτομα. Μαλάκωνε όμως η καρδιά μου για την καλοσύνη που επέδειχναν αυτοί οι άνθρωποι, κυρίως ο Μιχάλης, παρά το δράμα τους στην Ανατολή.
Ποια συναισθήματα θα θέλατε να βιώσουν οι αναγνώστες σας με «Το δάκρυ της Ανατολής»;
Το θέμα του βιβλίου είναι τέτοιο που γίνεται παρέλαση συναισθημάτων μέσα στις σελίδες του. Οι διαφορετικοί λαοί, η διαφορετική πίστη, η διαφορετική κουλτούρα , η διαφορετική μόρφωση και θέση ανθρώπων που διαβιούν στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, δημιουργούν διακρίσεις . Τότε πηγάζουν αισθήματα και συναισθήματα διαφορετικά προς την απέναντι ομάδα, ξεκινώντας από το πιο απλό, της ζήλειας ή της κακίας όταν κάποιος υστερεί έναντι του άλλου, μέχρι του μίσους που γεννά την βία και το έγκλημα. Κορωνίδα όλων των συναισθημάτων τοποθετώ την Αγάπη που είναι αλληλένδετη με την Καλοσύνη. Αυτά τα δύο οι αναγνώστες θα τα συναντήσουν να πολεμούνται κατά κόρον σε όλες τις σελίδες του βιβλίου. Όμως οι αναγνώστες είναι ευφυείς, γνωρίζουν καλά τι θα κρατήσουν στην ψυχή τους. Θα τα φιλτράρουν όλα ώστε να υπερισχύσουν τα θετικά: η Αγάπη και η Καλοσύνη.
Θεωρείτε ότι η λογοτεχνία αναπτερώνει το ηθικό των ανθρώπων σε δύσκολες περιόδους και ειδικά όπως αυτή που περνάμε;
Ναι, το πιστεύω βαθιά μέσα μου πως σε όλες τις εποχές και όχι μόνο στις δύσκολες, η λογοτεχνία δίνει ερεθίσματα διαφυγής από οποιοδήποτε πρόβλημα, καθώς σε ωθεί να δραπετεύσεις από τα στενά όρια του χώρου σου και να ταξιδέψεις στον κόσμο, παρακολουθώντας ζωές συμπεριφορές, επιτεύγματα στα οποία θα ήθελες να συμμετέχεις. Σε επιμορφώνει, σε διδάσκει, σε ψυχαγωγεί, σε ταυτίζει με χαρακτήρες που θα ήθελες να αγγίξεις. “Βιβλίο ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο” λέει το ρητό. Αρκεί να θέλεις να ανοίξεις το παράθυρο για να βγάλεις βόλτα την ψυχή σου και να δώσεις ευκαιρία στα μάτια σου να δημιουργήσουν εικόνες με την βοήθεια του μυαλού. Αρκεί να θέλεις…
Σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτή τη συνέντευξη. Πριν κλείσουμε , ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε στο αναγνωστικό σας κοινό;
Εγώ σας ευχαριστώ! Τιμή μου! Εύχομαι στο αναγνωστικό μου κοινό, έχοντας υπ’ όψη όλο αυτό που βιώνουμε με τον επιθετικό ιό, να είναι υγιείς αυτοί και οι οικογένειές τους και να υπακούουν στις εντολές της πολιτείας. Αν παραμείνουμε υγιείς, θα τα λέμε όλο το υπόλοιπο διάστημα. Υγεία λοιπόν!!!