Το Πελοποννησιακό Πρακτορείο Ειδήσεων είχε την ιδιαίτερη χαρά να συνομιλήσει με τη συγγραφέα Αναστασία Ευσταθίου, των Εκδόσεων Κάκτος. Λίγες ώρες πριν τη παρουσίαση του νέου της ιστορικού μυθιστορήματος στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Τρίπολης, η συγγραφέας αναφέρθηκε στο λόγο που αποφάσισε να υφάνει την ιστορία της γύρω από τη ζωή της Μαργαρίτας Βελισσαροπούλου και τη σχέση της με τον Γέρο του Μοριά – μια σχέση που αποσιωπήθηκε από την Ιστορία – αλλά και στην πρόκληση να αναδείξει μια άγνωστη πτυχή της ζωής αυτού του ένδοξου ήρωα της Επανάστασης.
Ακολουθεί η συνέντευξη
Τον Μάρτιο του 2022 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Κάκτος το νέο σας μυθιστόρημα με τίτλο «Οκτώ Ήχοι για τη Μαργαρίτα». Θα μπορούσατε να μας κάνετε μια σύντομη παρουσίαση;
Το βιβλίο διαπραγματεύεται το πραγματικό γεγονός της σχέσης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη με την Μαργαρίτα Βελισσαροπούλου στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Στον αργαλειό της πρωτοπρόσωπης αφήγησης της συμβίας του υφαίνεται μια μακρά περίοδος από το 1793 έως το 1870, όπου αναδύονται γεγονότα που πυροδότησαν την έναρξη της επανάστασης, γεγονότα του εμφυλίου πολέμου, της Βασιλείας του Όθωνα, της περιβόητης δίκης, της αμνήστευσης και άλλων γνωστών και άγνωστων ιστορικών γεγονότων.
Θα μπορούσατε να μας συστήσετε τη κεντρική σας ηρωίδα, τη Μαργαρίτα Βελισσαροπούλου;
Η ηρωίδα μου είναι μια αγωνίστρια της ζωής. Μέσα από το προσωπικό της δράμα, οι γονείς της την έκλεισαν στο μοναστήρι σε ηλικία 7 χρονών για να αποφύγουν γάμο με το γιο του Τούρκου αγά της περιοχής, ζει τη δική της Σταύρωση και Ανάσταση. Στάθηκε δίπλα σε αυτόν τον μεγάλο άνδρα και μοιράστηκε μαζί του δύσκολες στιγμές. Γυναίκες σαν τη Μαργαρίτα, μπορεί να μην πολέμησαν στις μάχες, αλλά αγωνίστηκαν με τον δικό τους τρόπο να σταθεί η γυναίκα στη θέση που της πρέπει στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Διακρίνεται για την υπομονή, την καρτερικότητα, την πίστη στον εαυτό της αλλά και μια βαθιά επαναστατικότητα στις πράξεις της.
Μέσα από τις σελίδες του νέου σας μυθιστορήματος, αναδεικνύεται μια άγνωστη πτυχή της ζωής του Γέρου του Μοριά, την οποία δε τη γνωρίζει το ευρύ κοινό και δεν αναφέρεται στα βιβλία της Ιστορίας. Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε για να φέρετε εις πέρας αυτό το εγχείρημα;
Ήταν πρόκληση για εμένα να γράψω ένα τέτοιο μυθιστόρημα, γιατί την ώρα της συγγραφής έπρεπε να αποφύγω τους σκοπέλους του ερωτικού ρομάντζου και να παραμείνω σταθερή στον ιστορικό πλου. Εστίασα στους ανθρώπους και πώς κινούν τα νήματα της ζωής τους με τις επιλογές που έκαναν. Έπρεπε να δώσω τη δική μου μάχη με τις ιστορίες που δεν έχουν ειπωθεί αλλά και «τις σιωπές της ιστορίας».
Η σχέση αυτή αποσιωπήθηκε. Σωπαίνοντας, όμως, αυτοί που έγραψαν την ιστορία, αφήνουν στο σκοτάδι γεγονότα, πρόσωπα και καταστάσεις που φωτίζουν πτυχές του χαρακτήρα τους. Κι επειδή τα πρόσωπα είναι στο χρυσό κάδρο του συλλογικού υποσυνείδητου πρέπει να είσαι ακριβής, αντικειμενική μα κυρίως η δουλειά σου να σέβεται το ιστορικό συγκείμενο.
Τι είδους έρευνα κάνατε για να ολοκληρώσετε το μυθιστόρημα «Οκτώ Ήχοι για τη Μαργαρίτα»;
Η έρευνά μου στράφηκε σε αυθεντικές ιστορικές πηγές, στα απομνημονεύματα των Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Νικόλαου Κασομούλη, Φωτάκου, Στρατηγού Μακρυγιάννη και Χριστόφορου Νέζερ, στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας της Βιβλιοθήκης της Βουλής αλλά και σε ιστορικά βιβλία για την Ελληνική Επανάσταση τοπικού και εθνικού ενδιαφέροντος (Σπυρίδωνος Τρικούπη, Αμβρόσιου Φραντζή κ.ά.).
Στον πρόλογό σας αναφέρετε πως μια αρχική σκέψη ήταν να δώσετε τον τίτλο «Μαργαρίτα, στη σκιά του Θεοδωράκη». Ποιοι λόγοι συντέλεσαν στην αλλαγή του αρχικού τίτλου;
Παρόλο που η πρωταγωνίστριά μου, η Μαργαρίτα, παρέμεινε σε όλη της τη ζωή στη σκιά του Θεοδωράκη της, εντούτοις κατάφερε να «παίξει» τη δική της μουσική στους αναγνώστες. Ίσως γιατί οι νότες αυτής της μουσικής περικλείουν όλο το παράπονο και το δάκρυ των γυναικών που έζησαν στη σκιά των μεγάλων ανδρών. Από την άλλη, μια γυναίκα σαν αυτή, γεμάτη φως και δοτικότητα, θα ασφυκτιούσε στη σκιά, οπότε υπερίσχυσε ο τίτλος που επιλέχθηκε τελικά.
Η Οκτώηχος είναι το σημαντικότερο εκκλησιαστικό βιβλίο, στο μυθιστόρημα σας τι συμβολίζουν οι Οκτώ Ήχοι στη ζωή της Μαργαρίτας Βελισσαροπούλου;
Σκηνοθετώ την ηρωίδα μου να γράφει στα περιθώρια του εκκλησιαστικού βιβλίου τα δικά της ενθυμήματα από όταν ήταν μοναχή στο μοναστήρι της Παναγιάς της Καταφυγιώτισσας στα Χαλκιάνικα Αχαΐας έως τη δύση της ζωής της. Κάθε μέρος -δανεισμένο από την Οκτώηχο- περιέχει τα γεγονότα, την πλοκή, το κοινωνικό πλαίσιο της εποχής μέσα στο οποίο κινούνται οι ήρωες του βιβλίου αλλά και παρουσιάζονται οι ραγδαίες αλλαγές στη ζωή τους. Από την άλλη, οι ήχοι αυτοί εκφράζουν και υπηρετούν τα συναισθήματα που ταρακουνήσαν συθέμελα τους πρωταγωνιστές μου.
Θα θέλαμε να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα την Αναστασία Ευσταθίου. Ποιο ήταν το έναυσμα για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή και τι σας έχει μείνει χαρακτηριστικά στη μέχρι τώρα πορεία σας στο χώρο;
Τη φετινή χρονιά συμπληρώνω 23 χρόνιας συνεχούς συγγραφικής δράσης και εκδοτικής δραστηριότητας. Τα εφηβικά μου ημερολόγια, τα παιδικά θέατρα που έγραψα, οι ιστορίες και τα παραμύθια ήταν η αρχή μιας μακράς δημιουργικής πορείας, όπου ακόμα και σήμερα με βρίσκει να ξύνω ανελέητα τα μολύβια της συγγραφής. Υπάρχει μια μαγική κρυφή συνομιλία της δημιουργού με τους αναγνώστες της για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον κόσμο και τον κρύβει μέσα στις σελίδες των βιβλίων της. Μιλώ για την ανάγνωση. Κατά έναν παράξενο τρόπο η συγγραφέας με διττό ρόλο είναι παράλληλα απούσα ως φυσική παρουσία και εκεί, δίπλα στον αναγνώστη ως πνεύμα που διαχέεται σε κάθε λέξη των ιστοριών της.
Τι κάνει στον ελεύθερο της χρόνο η Αναστασία Ευσταθίου;
Διαβάζω, γράφω, βλέπω κινηματογράφο και θέατρο, επισκέπτομαι αίθουσες Τέχνης, ταξιδεύω, απολαμβάνω τη φύση. Η παρέα καλών φίλων έχει πάντα να μου δώσει πράγματα για τον τρόπο που τα άτομα ερμηνεύουν τη βιωμένη πραγματικότητα. Τέλος, η παρατήρηση της καθημερινότητας και των ανθρώπων της είναι πάντα μια καλή σπουδή που κάποια στιγμή ασυνείδητα ή συνειδητά θα αποτυπωθεί στις λευκές σελίδες.
Ποια είναι τα αγαπημένα σας βιβλία και συγγραφείς;
Αυτόν τον καιρό διαβάζω την Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης μέσα από τα Απομνημονεύματα των ανθρώπων που βίωσαν τον Αγώνα. Με ενδιαφέρει και η Νεότερη Ιστορία μέσα από δοκίμια και επιστολές. Λατρεύω τόσο την Ελληνική λογοτεχνία όσο και την Παγκόσμια και ακολουθώ συγγραφείς που έχουν αφήσει βαθύ το χνάρι τους στο αναγνωστικό κοινό.
Ως εκπαιδευτικός προτρέπετε τους μαθητές σας να διαβάζουν λογοτεχνία;
Τους προτρέπω, με το να γίνομαι εγώ το παράδειγμα. Τους λέω ότι για να γραφτεί ένα βιβλίο χρειάζεται να έχεις διαβάσει πολλά βιβλία, να είσαι τακτικός θαμώνας της βιβλιοθήκης και των βιβλιοπωλείων. Έχω την ευκαιρία στο σχολείο που εργάζομαι να σχεδιάζουμε και να υλοποιούμε φιλαναγνωστικές δράσεις που εμπλέκουν ενεργά τους μαθητές μας σε ενδιαφέρουσες δραστηριότητες Δημιουργικής Γραφής. Μόνο η προτροπή δεν αρκεί εάν ο μαθητής δεν πρωταγωνιστεί ενεργά και δεν παράγει δικά του έργα.
Διαβάζετε τις κριτικές των βιβλίων σας; Πως διαχειρίζεστε τις θετικές κ αρνητικές;
Φυσικά τις διαβάζω και με πολύ ενδιαφέρον μάλιστα. Οι κριτικές για τα βιβλία μου προέρχονται από επαΐοντες του είδους και σέβομαι την άποψή τους. Τον τελευταίο καιρό με την εξάπλωση των media και νέων τρόπων επικοινωνίας και ενημέρωσης, παρακολουθώ τους βιβλιο-bloggers οι οποίοι έχουν ένα πολύ φρέσκο τρόπο, μια άλλη ματιά όταν γράφουν κριτικές.
Σήμερα, Τετάρτη 21/09 θα επισκεφτείτε τη Τρίπολη, όπου η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη θα σας φιλοξενήσει στους χώρους της. Πείτε μας λίγα λόγια για αυτή την εκδήλωση. Τι εκπλήξεις επιφυλάσσεται στους επισκέπτες σας;
Με τιμά η πρόσκληση αυτή, στον τόπο των σπουδών μου ειδικά τις ημέρες που γίνονται εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της πόλης από τον Οθωμανικό ζυγό. Δεν θα είναι μια απλή βιβλιοπαρουσίαση, καθώς πλαισιώνεται από σημαντικούς ανθρώπους του πνεύματος και της Τέχνης και ο καθένας θα δώσει το στίγμα του. Το ακροατήριο θα έχει την ευκαιρία να ακούσει σχολιασμό για το βιβλίο, αλλά και δημοτικά τραγούδια που ταιριάζουν με το πνεύμα και το περιεχόμενό του.
Σας ευχαριστώ πολύ για αυτή τη συνέντευξη. Κλείνοντας, ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε στο αναγνωστικό κοινό;
Να οπλίζεται ενάντια στους δίσεκτους καιρούς μέσω της ανάγνωσης. Ο καλός αναγνώστης είναι ο κριτικά σκεπτόμενος και συνειδητοποιημένος πολίτης που έχει ανάγκη η εποχή μας. Όσο πιο πολύ διαβάζει τόσο πιο πολύ ενδυναμώνεται ψυχικά και πνευματικά, αλλά κυρίως αντιστέκεται σε όποιον διαχειρίζεται λανθασμένα το παρόν και επιβουλεύεται το μέλλον.