Οι πρώτες εβδομάδες κύλησαν χωρίς τίποτα το αξιοσημείωτο, ακόμη κι έτσι όμως είχαν ενδιαφέρον. Ήταν, για να το πούμε έτσι, ο χρόνος αναμονής, αμφιβολίας, αμοιβαίας παρατήρησης, ψηλάφησης χαρακτήρων, κατά τον οποίο και τα δύο μέρη προσπαθούσαν να προβούν σε αναγνώριση του εδάφους και να λάβουν θέσεις. Ακόμη και ο Εστάσιο, παρά την αρχική του εντύπωση, είχε αποτραβηχτεί σε μα πιο επιφυλακτική και συνετή στάση, απ’ όπου όμως σύντομα τον έβγαλαν οι ενέργειες στις οποίες προχώρησε η Ελένα.
Η Ελένα είχε όλα τα απαιτούμενα γνωρίσματα για να κερδίσει την εμπιστοσύνη και τη στοργή της οικογένειας: ήταν υπάκουη, καλοσυνάτη, ευφυής. Δεν ήταν όμως αυτά τα προσόντα της ούτε και η ομορφιά που την έκαναν κατεξοχήν ικανή. Αυτό που την έκανε ν’ ανεβαίνει ένα σκαλί παραπάνω, προσφέροντας της τη δυνατότητα να θριαμβεύει, ήταν η τέχνη της προσαρμογής στις περιστάσεις της στιγμής και σε μυαλά κάθε λογής – τέχνη λίαν πολύτιμη, καθότι καθιστά επιδέξιους τους άντρες και ανεκτίμητες τις γυναίκες. Η Ελένα μπορούσε να ασχολείται με τα βιβλία και με σύνεργα ραπτικής, με χοροεσπερίδες και με τα συγυρίσματα στο σπίτι, δείχνοντας πάντα το ίδιο ενδιαφέρον και γούστο, επιπόλαιη με τους επιπόλαιους, σοβαρή με όσους ήταν σοβαροί, έτοιμη ν’ ακούσει κάποιον και να τον φροντίσει, καθόλου ψηλομύτα ή κοινότοπη. Υπήρχαν σ’ αυτήν η ζωντάνια της κοπέλας και το μετρημένο φέρσιμο της γυναίκας – ένας συνδυασμός των αρετών της γυναίκας για σπίτι και των καλών τρόπων της κοσμικής κυρίας.
Πέρ’ από τις φυσικές αρετές, η Ελένα διέθετε και κάποια χαρίσματα όσον αφορά στην κοινωνική συναναστροφή, που την έκαναν αποδεκτή από όλους και που άλλαξαν ενμέρει το κλίμα στο σπίτι. Και δεν αναφέρομαι στην εξαίρετη φωνή κοντράλτο, ούτε στο κατά πόσον ήξερε να τη χρησιμοποιεί σωστά, γιατί τότε, καθώς ήταν νωπή ακόμη η μνήμη του συμβούλου, δεν είχε ευκαιρίες για να τη χρησιμοποιεί. Στο πιάνο διακρινόταν, ήξερε να ζωγραφίζει, μιλούσε άνετα τη γαλλική γλώσσα και λίγο την αγγλική και την ιταλική. Ήξερε ραπτική, κέντημα κι όλες τις γυναικείες δουλείες. Στην ομιλία της ήταν χαριτωμένη, στην ανάγνωση της αξιοθαύμαστη. Χρησιμοποιώντας τα μέσα που διέθετε, καθώς και μεγάλη υπομονή, μαεστρία και μιαν αίσθηση παραίτησης – χωρίς ταπεινοφροσύνες, αλλά με την αξιοπρέπεια που επιβάλλουν οι τύποι -, κατάφερε να απαλύνει τους τραχείς, να κερδίζει του αδιάφορους και να δαμάζει τους εχθρικά διακείμενους.
Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο “Ελένα” του Joaquim Maria Machado de Assis. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Gutenberg.