Το ιστορικό γεφύρι της Καρύταινας βρίσκεται επί του Αλφειού ποταμού, κάτω από την ομώνυμη ιστορική κωμόπολη. Πρόκειται για μία από τις αρχαιότερες, ιστορικές γέφυρες της Πελοποννήσου.
Το πεντάτοξο γεφύρι της Καρύταινας αποτελεί ένα ζωντανό ιστορικό μνημείο της ιστορίας του τόπου μας. Χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης γέφυρας είναι το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου, το μοναδικό εκκλησάκι στην Ελλάδα σε μεσόβαθρο γέφυρας, το οποίο κατασκευάστηκε προφανώς για την προστασία και την καλοτυχία των διαβατών και ταξιδευτών.
Η ανάγκη γεφύρωσης του ποταμού προέκυψε από πολύ νωρίς μιας και εξυπηρετούσε την διάβαση του Αλφειού στην κύρια διαδρομή όλων των χωριών της ορεινής Αρκαδίας προς το Λύκαιο όρος, την κοιλάδα της Μεγαλόπολης, την Ηλεία και την Μεσσηνία. Η μορφή της γέφυρας δεν έχει αλλάξει σημαντικά από την κτίση της με την μόνη διαφορά την καταστροφή δυο τόξων της και την αντικατάσταση τους από μια ξύλινη επίπεδη γέφυρα. Την δεκαετία του ’50 χτίστηκε νέα γέφυρα από μπετόν και βρίσκεται ακριβώς από πάνω από την ιστορική γέφυρα της Καρύταινας.
Μάχη της Καρύταινας
Ο αρχιστράτηγος της Επανάστασης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης συνδέεται στενά με την περιοχή της Καρύταινας, καθώς εκεί έδρασε και είχε στήσει το ορμητήριό του. Σύμφωνα με τα χειρόγραφα του Γέρου του μόριά, εκεί στις 26 Μαρτίου του 1821, αγωνιστές σκότωσαν έναν αγγελιαφόρο που θα ειδοποιούσε τους Τούρκους του διπλανού χωριού να το εγκαταλείψουν, επειδή είχαν σκοπό να το καταλάβουν. Έτσι, οι Έλληνες πήραν πρώτοι το μήνυμα και πρόλαβαν την επίθεση.
Η Καρύταινα απεικονίζεται στην οπίσθια όψη του χαρτονομίσματος. Παραπέμπει στη σημαντική μάχη που έγινε εκεί στις 27 Μαρτίου 1821. Ήταν μια από τις πρώτες ένοπλες συγκρούσεις της Ελληνικής Επανάστασης.
Ο Κολοκοτρώνης πληροφορήθηκε ότι 5.000 Τούρκοι κατευθύνονταν μέσω της Καρύταινας στην Τριπολιτσά, όπου θα ενίσχυαν τους Τούρκους που είχαν ήδη κλειστεί στο κάστρο της πόλης. Στον Άγιο Αθανάσιο, οι 400 άνδρες του Κολοκοτρώνη ήρθαν σε σύγκρουση με 1.700 ένοπλους Τούρκους. Η μάχη κράτησε 6 ώρες.
Οι Τούρκοι έφεραν ενισχύσεις από την Τριπολιτσά (2.500 άνδρες) και απώθησαν τους Έλληνες. Αφού λεηλάτησαν και πυρπόλησαν την Καρύταινα, επέστρεψαν στη βάση τους.
Παρά την ήττα, η μάχη ήταν σημαντική καθώς γενικεύτηκε η επανάσταση στην Πελοπόννησο και οι Τούρκοι άρχισαν να κλείνονται στα κάστρα τους. Οι περισσότεροι κατέφυγαν στην Τριπολιτσά, που πέρασε τελικά στα χέρια των Ελλήνων στις 23 Σεπτεμβρίου 1821.
Το ιστορικό πέτρινο γεφύρι ονομάστηκε και «γεφύρι του πεντοχίλιαρου», επειδή εικονιζόταν στην πίσω όψη του πιο διάσημου χαρτονομίσματος στα χρόνια της δραχμής. Στην μπροστινή όψη εικονιζόταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Καλαμάτα και στην πίσω όψη το ιστορικό γεφύρι της Καρύταινας στην Αρκαδία. Το διάσημο χαρτονόμισμα αξίας 5.000 δραχμών.
Η ανακατασκευή της γέφυρας και το εκκλησάκι της Παναγίας
Το γεφύρι ανακατασκευάστηκε το 1441, από έναν γόνο σπουδαίας Βυζαντινής οικογένειας, τον Ραούλ Μανουήλ Μελική. Κάποια στιγμή ο άρχοντας βρέθηκε στον Αλφειό ποταμό, ο οποίος περνάει από κάτω και θέλησε να πάει από τη μια όχθη στην άλλη, μέσω του γεφυριού. Το γεφύρι όμως ήταν σχεδόν κατεστραμμένο και ο Μελικής έπεσε στα ορμητικά νερά και παραλίγο να πνιγεί.
Επειδή σώθηκε την τελευταία στιγμή, σαν από θαύμα, αποφάσισε να ασχοληθεί με την ανακατασκευή του. Οι Βυζαντινοί συνήθιζαν να χτίζουν μικρά εκκλησάκια στις βάσεις των γεφυρών, για να τα «φυλάει».
Σε μια από τις βάσεις του γεφυριού της Καρύταινας, βρίσκεται το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου, μέσα στο οποίο υπήρχε επιγραφή με το όνομα του Μελική και την ημερομηνία ανακατασκευής της γέφυρας, η οποία καταστράφηκε με το πέρασμα του χρόνου. Από γκραβούρες του 1830, φαίνεται πως τότε το γεφύρι είχε μια μεγάλη καμπύλη, ενώ αργότερα εικονίζεται χωρίς αυτή την καμπύλη, γεγονός που αποδεικνύει ότι έγιναν κι άλλες αλλαγές κατά τον 19ο αιώνα.
Η παράδοση λέει ότι στο γεφύρι υπήρχε μια μικρή σχισμή μέσω της οποίας οι διαβάτες άφηναν τον οβολό τους για το εκκλησάκι. Τα νομίσματα κατέληγαν από τη γέφυρα, κατευθείαν πίσω από την εικόνα της Παναγίας, που βρισκόταν μέσα στον ναό. Το γεφύρι μετά από όλες τις παρεμβάσεις, είχε πέντε άνισα μεταξύ τους τόξα, έφτανε τα 12 μέτρα ύψος και 50 μέτρα μήκος.
Το μεγαλύτερο τόξο του είχε άνοιγμα σχεδόν 9 μέτρα. Σήμερα σώζονται μόνο τα τρία από τα πέντε τόξα. Το μεσαίο ανατινάχθηκε κατά τον Εμφύλιο πόλεμο. Το κομμάτι του παλιού γεφυριού που λείπει, έχει συμπληρωθεί από ξύλινο τμήμα που όπως φαίνεται από τα πλάνα μου δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση.
Συμπαραγωγή : @upstories & @Millerium-MichaelMiller