Πολλοί λίγοι, ακόμη και Πόντιοι, γνωρίζουν ότι το λίκνο των Ποντίων βρίσκεται στην περίφημη και αρχαιότατη Αρκαδία. Εκεί, στην ορεινή περιοχή (όπως και στον Πόντο) ίδρυσαν την πρώτη Τραπεζούντα, κοντά στον Ποταμό Αλφειό, για να έχουν φυσικό άφθονο νερό-ζωτικότατο στοιχείο της ζωής μας.
Ανάμεσα στα δύο πανάρχαια βουνά, το μυθικό Λύκαιον και το Μαίναλον, όπου ρέουν οι πρωτοπηγές του Αλφειού ποταμού, οι Πρώτοι-Πόντιοι χτίζουν την πρώτη Τραπεζούντα που ιδρύουν τη μητρική τους πόλη (=μητρόπολη).
Αργότερα αναγκάζονται (είτε από σεισμό, είτε από πλημμύρα, είτε από άλλη αιτία) να εγκαταλείψουν την προγονική εστία και να περάσουν από την Κυνουρία ή την Αργολίδα (όπως οι Κρήτες και οι Κύπριοι) προς την Ιωνία ή Ανατολή με το μυθικό της χρυσό («το χρυσόμαλλο δέρας») ήταν η σταθερή πηγή έλξης όλων των Ελλήνων εκείνης της μυθικής εποχής.
Από την αρχαία ελληνικότατη Ιωνία, οι Αρκάδες-Τραπεζούντιοι, οι Πρωτοπόντιοι, αναχωρούν προς τα παράλια του Εύξεινου Πόντου και ιδρύουν εκεί (γύρω στον 7ο-8ο αιώνα π.χ.) τη δεύτερη Τραπεζούντα, κόρη της πρώτης Αρκαδικής Τραπεζούντας.
Το περίφημο κράτος ή βασίλειο των Ποντίων ιδρύεται από τους Τραπεζούντιους της Αρκαδίας, που είναι οι μακρινοί πρόγονοι των σημερινών Ποντίων, όπου γης…
Το τοπωνύμιο Υψούς και ο ομώνυμος γιος του μυθικού βασιλιά της Αρκαδίας Λυκάονα (που ήταν γιος του Πελασγού) ως περιοχή της Αρκαδίας, στην επαρχία της Γορτυνίας, γίνεται η ρίζα του ονόματος της οικογένειας των Ποντίων Υψηλάντηδων.
Οι πρώτοι που εξεγέρθηκαν εναντίον των Οθωμανών ήταν αυτοί οι Πόντιοι Υψηλάντηδες, Αλέξανδρος και Δημήτριος. Και δεν είναι τυχαίο ότι το 18ο αιώνα η Υψούς (Στεμνίτσα) είναι η έδρα της Συνέλευσης των Καλτεζών για την εθνική μας ανεξαρτησία. Εκεί, επιστρέφοντας προφανώς στις φυσικές ρίζες τους, οι αυτοκράτορες του Πόντου το 1167 χτίζουν τη μονή του Τιμίου Προδρόμου. Ο Εμμανουήλ Κομνηνός προσφέρει εκεί ένα από τα ασφαλέστερα καταφύγια των αγωνιστών του 1821. Το πλουσιότατο σε δημιουργίες σημείο των Υψηλάντηδων (Υψούς) φθάνει ως την Αμερική: Ypsilanti είναι η σημερινή πόλη του Μίσιγκαν…
Η ύπαρξη και η τοποθεσία της Πρώτης Τραπεζούντας επιβεβαιώνεται από τους αρχαιολόγους της προϊστορικής περιόδου, όπως ο κ. Θ. Σπυρόπουλος, συνάδελφος-καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, έφορος αρχαιοτήτων στην περιφέρεια της Αρκαδίας, ο οποίος ενέργησε και ενεργεί συστηματικές ανασκαφές στην περιοχή.
Σταύρος Θεοφανίδης
Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου