Είναι ένας ιδιαίτερα όμορφος και διατηρητέος οικισμός, αμφιθεατρικά χτισμένος στις δυτικές πλαγιές του Μαινάλου, στους πρόποδες της Κλινίτσας (Υψούς) σε υψόμετρο 1.100 μέτρων.
Το χωριό της Στεμνίτσας, αποτελεί πρότυπο παραδοσιακής Αρκαδικής αρχιτεκτονικής και θα σας εντυπωσιάσει με τα γραφικά καλντερίμια, την γεμάτη ζωή πλατεία του, τις πανέμορφες βυζαντινές εκκλησίες και τα πετρόχτιστα αρχοντικά του. Η Στεμνίτσα είναι μια από τις πιο ιστορικές περιοχές της Αρκαδίας και διαθέτει πλούσια ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Κατά την αρχαιότητα στην θέση της βρισκόταν η αρχαία πόλη Υψούς, όπου αρχίζει και η ιστορία της. Στα μέσα του 7ου μ.Χ. αιώνα παίρνει το όνομα Στεμνίτσα το οποίο σημαίνει δασώδης περιοχή και έχει σλάβικη προέλευση.
Το όνομα της Στεμνίτσας σημαίνει «τόπος σκιερός και δασώδης» και δεν θα μπορούσε ο χαρακτηρισμός να είναι πιο ακριβής, αφού περιβάλλεται από ακακίες, πλατάνια, καρυδιές, καστανιές, κερασιές, έλατα, γεγονός που κάνει το αρχοντοχώρι της Αρκαδίας μοναδικό. Στην επανάσταση του 1821 έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Από τη Στεμνίτσα καταγόταν η οικογένεια προεστών και αγωνιστών Αλεξανδρόπουλων. Ο Κωνσταντίνος Αλεξανδρόπουλος, μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, συγκρότησε σώμα από 175 Στεμνιτσιώτες και την 25 Μαρτίου 1821 κατέβηκε στον κάμπο της Καρύταινας για να πολιορκήσει τους εκεί Τούρκους.Την 25 Απριλίου ορίστηκε “αρχιστράτηγος” με το όνομα “Κωνσταντίνος Υψηλάντης”, σύμφωνα με έγγραφο όπου ορκίζονται και υπογράφουν 41 κληρικοί και λαϊκοί της περιοχής.
Η Στεμνίτσα χρησίμευσε ως έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που την αποκαλούσε “χωροπούλα του Μοριά”. Λόγω του ρόλου της στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα διατέλεσε έδρα της πρώτης Πελοποννησιακής Γερουσίας και πρώτη άτυπη πρωτεύουσα του επαναστατημένου Ελληνικού έθνους για έναν μήνα. Λόγω του δύσβατου εδάφους της περιοχής ο κόσμος στράφηκε προς το εμπόριο και την αργυροχρυσοχοΐα οπού και διέπρεψε. Στη Στεμνίτσα λειτουργεί μέχρι και σήμερα Σχολή Αργυροχρυσοχοΐας, που ιδρύθηκε τη δεκαετία του ΄70 από το Κέντρο Χειροτεχνίας – Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ .
Το επιβλητικό πέτρινο κτίριο της Σχολής στεγάζεται στο κέντρο του χωριού και συνεχίζει την παραδοσιακή τέχνη τις αργυροχρυσοχοΐας που είναι διετούς φοίτησης. Η Στεμνίτσα υπήρξε έδρα του Δήμου Τρικολώνων που λειτούργησε την περίοδο 1835-1912 καθώς και του σύγχρονου δήμου Τρικολώνων που λειτούργησε την περίοδο 1999-2010. Στο διάστημα 1912-1995 αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα, ενώ στο σύντομο διάστημα 1995-1998 αποτέλεσε έδρα του Δήμου Στεμνίτσας που αποτέλεσε συνέχεια της κοινότητας.
Από το 2011 ανήκει στον Δήμο Γορτυνίας. Πάνω από τον οικισμό, δεσπόζει το ύψωμα “Κάστρο”, απ’ όπου η θέα προς το χωριό και το φαράγγι του Λουσίου είναι καταπληκτική. Λίγο πρίν το ύψωμα θα βρείτε την ιστορική Παναγιά η Μπαφέρω του 12ου αιώνα. Το χωριό της Στεμνίτσας πρόκειται για έναν θησαυρό φυσικού κάλους που θα σας γοητεύσει τόσο με τα πέτρινα ψηλά σπίτια και το φυσικό καταπράσινο τοπίο του, όσο και για την θέση του χωριού ανάμεσα στο ελατόδασος του Μαινάλου και το φαράγγι του Λουσίου που το καθιστούν ιδανικό προορισμό για χειμερινές διακοπές, εκδρομές, περιηγήσεις και περιπάτους.