Συνάντηση συλλογικοτήτων Πελοποννήσου, για τη διαχείριση των αποβλήτων.

Τι αντιπροσωπεύει η πρωτοβουλία των συλλογικοτήτων

Οι συζητήσεις, οι αντιπαραθέσεις, οι καταγγελίες και οι αντιδράσεις για τη διαχείριση των απορριμμάτων στην περιφέρεια Πελοποννήσου είναι η καθημερινή ρουτίνα των τελευταίων χρόνων. Και πώς να μην είναι όταν η περιφέρεια, για πολλές δεκαετίες, δίνει ένα από τα χειρότερα παραδείγματα σε ολόκληρη τη χώρα. Το ξέρετε και το ξέρουμε. Και είναι ένα από τα χειρότερα παραδείγματα, όχι μόνο γιατί, για κάποιους λόγους, βρέθηκε χωρίς βασικές, στοιχειώδεις υποδομές, αλλά και γιατί εξακολουθεί να μην ξεκινά τίποτα ουσιαστικό, που να μπορεί να φανεί χρήσιμο και στο μέλλον, που να μην είναι απλά προσωρινή, πυροσβεστική λύση, όπως οι περίφημοι δεματοποιητές, η αποστολή σκουπιδιών σε άλλες περιοχές κ.ά.. 

Η αυστηροποίηση των ελέγχων, ιδιαίτερα το (αναγκαίο) κλείσιμο των ΧΑΔΑ με την απειλή των προστίμων, έχει οξύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Με αποτέλεσμα να επανεμφανίζονται συμπεριφορές στα όρια της νομιμότητας και πέρα από αυτήν ή να γεμίζουν πόλεις και χωριά με βουνά σκουπιδιών.

Η κοινωνία, όλα αυτά τα χρόνια, παρακολουθεί από θέση θεατή ή, στην καλύτερη περίπτωση, περιορισμένη σε τοπικές αντιδράσεις, που πολύ δύσκολα ακουμπά και ερεθίζει τα αντανακλαστικά πολιτών από τις άλλες περιοχές της περιφέρειας. Φταίνε πολλά γι αυτή μας τη στάση. Ανάμεσα σε αυτά τα πολλά, έχει παίξει σημαντικό ρόλο η στενή μας οπτική και ο τοπικισμός που μας διακρίνει συχνά – πυκνά. Να κοιτάμε, δηλαδή, μόνο ότι γίνεται στον κοντινό μας περίγυρο. Φταίει, οπωσδήποτε και η αμηχανία που μπορεί να νοιώθουμε από το γεγονός ότι δεν κάτσαμε ποτέ να μιλήσουμε για μια συνολική εναλλακτική λύση, για όλη την περιφέρεια. Από το γεγονός ότι δεν είχαμε τη στοιχειώδη φιλοδοξία να μην περιοριζόμαστε στο τι δε θέλουμε, αλλά να προβάλουμε και να διεκδικούμε αυτό που θέλουμε.  

Τώρα, όμως, έστω κι αν χρειάστηκε να φτάσει ο κόμπος στο χτένι, συνειδητοποιούμε ότι δεν μας αξίζει αυτός ο ρόλος. Αλλά όχι μόνο αυτό. Καταλαβαίνουμε ότι αν δεν κάνουμε αισθητή την παρουσία μας δεν έχουμε καμία, μα καμία ελπίδα να έχουμε θετική έκβαση στην υπόθεση της διαχείρισης των απορριμμάτων. Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή, ο μόνος παράγοντας, που μπορεί με τη στάση του να στηρίξει τους αυτοδιοικητικούς που αντιστέκονται και να γείρει την πλάστιγγα προς τη μια ή την άλλη μεριά, είναι η ίδια η κοινωνία και οι πολίτες της Πελοποννήσου. Η κατανόηση αυτής της αλήθειας είναι που μας οδήγησε σε αυτήν την πρωτοβουλία, που έφερε κοντά συλλογικότητες απ’ όλη την Πελοπόννησο, αλλά και πολίτες από την υπόλοιπη Ελλάδα, μέσω της «Πρωτοβουλίας συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων» (ΠΡΩΣΥΝΑΤ).

Όσοι/ες ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμα των συλλογικοτήτων της Πελοποννήσου και όσοι/ες συνυπογράφουμε, εκφράζουμε την έντονη ανησυχία μας για τη δραματική κατάσταση που επικρατεί στην περιφέρεια Πελοποννήσου, στον τομέα της διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων και γενικότερα των αποβλήτων. Η συνέχιση αυτής της κατάστασης θα επιτείνει τα προβλήματα και τους κινδύνους, σε ότι αφορά στη δημόσια υγεία και στο περιβάλλον και θα αποτελεί μόνιμη αιτία για την επιβολή οικονομικών κυρώσεων.

Καταδικάζουμε απερίφραστα το γεγονός ότι, αντί να παρθούν γενναίες αποφάσεις για την αντιμετώπιση της κατάστασης, συνεχίζεται σκόπιμα το καθεστώς της απραξίας, προκειμένου η περιφέρεια Πελοποννήσου να επιβάλλει τη σύμβαση ΣΔΙΤ και το σχεδιασμό που αυτή προκρίνει. Έχουμε πλήρη συνείδηση ότι η σύμβαση ΣΔΙΤ δεν είναι, απλά, ένα μέσο χρηματοδότησης δημόσιων υποδομών, αλλά ένα εργαλείο εκτεταμένης ιδιωτικοποίησης και επιβολής ενός ακριβού, συγκεντρωτικού και αντιπεριβαλλοντικού μοντέλου διαχείρισης των αποβλήτων.

Η σύμβαση ΣΔΙΤ και ο σχεδιασμός που επιβάλλει:

1. Αντιπροσωπεύει ένα σχέδιο που είναι στα μέτρα της ΤΕΡΝΑ και δεν είναι σχέδιο της πολιτείας (της περιφέρειας, του φορέα διαχείρισης ή των δήμων).
2. Είναι ένα σχέδιο, αποκλειστικά, για τη διαχείριση των σύμμεικτων. Μιλά μόνο για σταθμούς μεταφόρτωσης σύμμεικτων, για εργοστάσια σύμμεικτων και για ταφή των υπολειμμάτων της επεξεργασίας σύμμεικτων.
3. Αποκλείει την περίπτωση να επιτευχθούν οι στόχοι του εθνικού σχεδίου, καθώς εισάγει την απαράδεκτη επιλογή της εγγυημένης ποσότητας σύμμεικτων. Και, μάλιστα, στο επίπεδο των 150.000 τόνων/έτος, που σύμφωνα με τη μελέτη της ίδιας της ΤΕΡΝΑ αντιστοιχεί στο 68% του συνόλου των αστικών αποβλήτων (ΑΣΑ) της περιφέρειας.
4. Εκτός από την έννοια της εγγυημένης ποσότητας, υπάρχει και η επιλογή της μέγιστης ποσότητας, που ορίζεται στους 200.000 τόνους/έτος, δηλαδή πάνω από το 90% του συνόλου των ΑΣΑ, με ότι σημαίνει αυτό για το κατασκευαστικό κόστος. Αυτή η πρόβλεψη, μαζί με τη μειωμένη τιμή που προσφέρεται για τις ποσότητες τις πάνω από τους 150.000 τόνους/έτος, είναι μια απροκάλυπτη παρότρυνση προς τους δήμους να αδιαφορήσουν για την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση και να στέλνουν όλα τους τα σκουπίδια, σύμμεικτα, στα εργοστάσια.
5. Στη σύμβαση περιλαμβάνεται όρος για την υποχρεωτική παράδοση του συνόλου των σύμμεικτων των δήμων στα εργοστάσια της ΤΕΡΝΑ. Αυτό που υποκρύπτεται είναι η προσπάθεια να αποτραπεί κάθε προσπάθεια των δήμων, τώρα και στο μέλλον, να αναπτύξουν αποκεντρωμένες υποδομές ήπιας διαχείρισης. Αυτό σημαίνει, πως ακόμη κι αν μειωθούν οι εγγυημένες ποσότητες, τα σύμμεικτα θα εξακολουθήσουν να παραμένουν πάρα πολλά και αναγκαστικά θα οδηγούνται στις μονάδες επεξεργασίας της ΤΕΡΝΑ.
6. Τα υλικά που δεν θα ανακτώνται με προδιαλογή και θα ανακτώνται μέσα από τη μηχανική επεξεργασία των σύμμεικτων στα τρία εργοστάσια αντιστοιχούν μόνο στο 22% των εισερχομένων (ανακυκλώσιμα υλικά 15% και βιοαέριο 7%). Όλα τα άλλα θα είναι, ουσιαστικά άχρηστα υλικά, με το υπόλειμμα για ταφή να φτάνει το 45%.
7. Έχει ένα πολύ υψηλό κατασκευαστικό κόστος, της τάξης των 120 εκ. ευρώ, που θα χρηματοδοτηθεί, κατά το μεγαλύτερο μέρος, από τα δημόσια ταμεία και τις τράπεζες και θα εξανεμίσει κάθε διαθέσιμο πόρο για τη χρηματοδότηση έργων διαχείρισης στερεών αποβλήτων, αφήνοντας μετέωρα τα τοπικά σχέδια διαχείρισης των δήμων.
   1. Έχει πάρα πολύ υψηλό διαχειριστικό κόστος (99 ευρώ/τόνο για τις εγγυημένες ποσότητες και 43 ευρώ/τόνο για τις ποσότητες πάνω από τις εγγυημένες, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το κόστος μεταφοράς). Πολύ ψηλές τιμές, ακόμη και γι αυτού του τύπου τη διαχείριση και, μάλιστα, καθόλου διαπραγματεύσιμες, απ’ ότι αφήνεται να διαρρεύσει.
8. Επιβάλλει και άλλες δεσμεύσεις, όπως αυτή που αφήνει ανοιχτό το θέμα της χρέωσης των ποσοτήτων που υπερβαίνουν τις μέγιστες ή αυτή που μεταφέρει στην περιφέρεια το κόστος επιπρόσθετων ή εναλλακτικών υπηρεσιών, σε περίπτωση μη διαθεσιμότητας των μονάδων.

Για όλους αυτούς τους λόγους, θεωρούμε ότι η επιλογή της λύσης της ΣΔΙΤ είναι η λάθος λύση. Απορρίπτουμε, ταυτόχρονα, την προσπάθεια «επαναδιαπραγμάτευσής» της, προσπάθεια που φαίνεται να εξαντλείται στον περιορισμό των εγγυημένων ποσοτήτων. Σε καμία περίπτωση, όμως, οι οποιεσδήποτε «επιδιορθώσεις» της ΣΔΙΤ δεν είναι ικανές να αλλάξουν τη φιλοσοφία και τη στόχευσή της, ούτε να αποδώσουν καλύτερα αποτελέσματα (περιβαλλοντικά και οικονομικά).

Είμαστε πεισμένοι/ες ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή, παρά η ακύρωση της σύμβασης ΣΔΙΤ και η ταχεία επεξεργασία, χρηματοδότηση και υλοποίηση ενός νέου περιφερειακού σχεδίου από το ΦοΔΣΑ και τοπικών σχεδίων διαχείρισης από τους δήμους, στη βάση του μόνου εναλλακτικού μοντέλου, που έχει βάσιμες ελπίδες γρήγορης υλοποίησης και παραγωγής αποτελεσμάτων, αυτού της αποκεντρωμένης διαχείρισης, με δημόσιο χαρακτήρα και με έμφαση στις πολιτικές πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης και προδιαλογής των υλικών. Αγνοώντας τις ποικιλώνυμες πιέσεις που ασκούνται και θα ασκηθούν. Αντλούμε χρήσιμα συμπεράσματα και εμπειρίες από δραστηριότητες δήμων της Πελοποννήσου, που κινούνται προς την παραπάνω κατεύθυνση, αφού, εκτός των όποιων αποτελεσμάτων «παράγουν», καταρρίπτουν το μύθο ότι η ΣΔΙΤ και το συγκεντρωτικό μοντέλο είναι μονόδρομος. Ζητάμε από όλους τους δημάρχους και τα δημοτικά συμβούλια να πάρουν ξεκάθαρα και ανοιχτά θέση, να προωθήσουν ολοκληρωμένα τοπικά σχέδια και να μην κρύβονται πίσω από έωλες δικαιολογίες αποφεύγοντας τις ευθύνες τους.

Με βάση τα παραπάνω, είναι αυτονόητο ότι θα μας βρουν αντίθετους/ες πιθανές απόπειρες αναπαραγωγής του μοντέλου της ιδιωτικοποιημένης διαχείρισης που απορρίπτουμε, σε μικρότερη, έστω, κλίμακα και με την προσχηματική επίκληση της αποκέντρωσης. Ιδιαίτερα, οι υστερόβουλες προτάσεις για αποδοχή τεχνολογιών καύσης, που θέλουν να εκμεταλλευτούν την οριακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η διαχείριση των αποβλήτων της περιφέρειας.

Θεωρούμε καθοριστικό το ρόλο των πολιτών και των συλλογικών σχημάτων που τους εκφράζουν, στην προσπάθεια να δημιουργηθεί το πιο πλατύ μέτωπο δυνάμεων για να αλλάξει κατεύθυνση η διαχείριση των αποβλήτων στην περιφέρεια Πελοποννήσου. Κάτι τέτοιο επιβάλλει μια ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων, σε όλες τις περιφερειακές ενότητες, που θα ξεκινούν από την ενημέρωση και θα ολοκληρώνονται με μαζικές κινηματικές παρεμβάσεις. Για το σκοπό αυτό θα εξαντλήσουμε όλες τις δυνάμεις και όλα τα μέσα που διαθέτουμε.

(Το ψήφισμα παρουσιάστηκε στη συνάντηση των συλλογικοτήτων και είχε την υποστήριξη της πλειοψηφίας των συγκεντρωμένων)

Τρίπολη, 10.4.2016

το προεδρείο της συνάντησης