Κανένας δεν είναι χωρίς μνήμη, απλώς μερικοί την αρνούνται και αυτοί για μένα είναι οι μεγαλύτεροι αμαρτωλοί. Η μεγάλη αμαρτία είναι να ξεχνάς αυτό που είναι η μνήμη σου.
Η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, με καταγωγή από τη Μικρά Ασία, γεννήθηκε το 1926 και σπούδασε σε Αθήνα και Παρίσι. Αντικείμενο μελέτης της το κράτος και η κοινωνία του Βυζαντίου, αντικείμενο που υπηρέτησε πιστά όλα αυτά τα χρόνια. Μέσα στη πολυετή και αξιόλογη πορεία της, ήταν ερευνήτρια του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας και διευθύντρια Ερευνών από το 1964, εξελέγη Καθηγήτρια της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης το 1967. Έχει διατελέσει Διευθύντρια του Τμήματος Ιστορίας και Πρόεδρος της Επιτροπής Έρευνας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, Επισκέπτρια Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Harvard, Αντιπρόεδρος και Πρόεδρος του Πανεπιστημίου Paris I (Επίτιμη Πρόεδρος από το 1981), Πρύτανης της Ακαδημίας και Καγκελάριος των Πανεπιστημίων των Παρισίων, Αντιπρόεδρος και εν συνεχεία Πρόεδρος του Ιδρύματος Georges Pompidou, Πρόεδρος του Αμερικανικού Μουσείου Τέχνης στη Γαλλία, Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Danielle Mitterrand, Εμπειρογνώμων για κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες στην UNESCO, Πρόεδρος και εν συνεχεία Επίτιμη Πρόεδρος του Πανεπιστημίου της Ευρώπης, Επίτιμη Πρόεδρος της Διεθνούς Ενώσεως Βυζαντινών Σπουδών, Γενική Γραμματέας της Διεθνούς Ενώσεως Ιστορικών Επιστημών, Πρόεδρος και εν συνεχεία Επίτιμη Πρόεδρος της Παγκόσμιας Κίνησης Επιστημονικής Ευθύνης (MURS), Πρόεδρος του Εθνικού Θεάτρου, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών και του Διεθνούς Ιδρύματος Ντιμίτρι Σοστακόβιτς. Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, της Βρετανικής Ακαδημίας, της Βασιλικής Ακαδημίας του Βελγίου, της Ακαδημίας Επιστημών του Βερολίνου και της Βουλγαρίας. Επίτιμη διδάκτωρ πλειάδας πανεπιστημίων.
Η πορεία της Ελένης Γλύκατζη – Αρβελέρ είναι δύσκολο να αποτυπωθεί μέσα σε λίγες γραμμές καθώς γύρω από το όνομά της υπάρχει ένας μύθος που ο καθένας μπορεί πλέον να πει με βεβαιότητα ότι η ίδια είναι μεγαλύτερη από τον μύθο της. Μέσα σε δεκαπέντε απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες με τον Μάκη Προβατά, μιλά για τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια, για τους γονείς της, την Κατοχή και την Αντίσταση, για την απόφασή της να σπουδάσει Ιστορία – Αρχαιολογία σε μια εποχή που η συγκεκριμένη ειδικότητα απευθυνόταν σε όσους «δεν είχαν οικονομικά προβλήματα». Μεταξύ άλλων, αναφέρεται στα χρόνια που έζησε στη Γαλλία, στη γνωριμία και στο γάμο της με τον Jacques Ahrweiler, στη μητρότητα και στο ρόλο της πλέον ως γιαγιά ενώ από τις αφηγήσεις δε λείπουν και οι γνωριμίες της με εξέχουσες προσωπικότητες.
Ανάμεσα στους διαλόγους τους, συζητά για την «ελληνική συνέχεια», την αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, για τη νεότερη ελληνική ιστορία που «πελοποννησιάζει» αλλά και για τις «ανιστόρητες ανοησίες» του Ταγίπ Ερντογάν, για την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αναλύει θέματα που αφορούν την κοινωνία και την εκπαίδευση, τον σχολικό εκφοβισμό και τη σχέση των νέων με το διαδίκτυο. Μέσα σε αυτά τα θέματα δε παραλείπει να αναφέρει στη πεποίθησή της ότι στη Βεργίνα βρίσκεται θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος, μια πεποίθηση που θεωρεί πως θα τη δικαιώσει ο χρόνος.
Οι ερωτήσεις του Μάκη Προβατά είναι καταιγιστικές και δομημένες με τέτοιο τρόπο ώστε να βοηθήσουν τον αναγνώστη να γνωρίσει σε όλο της το εύρος τη προσωπικότητα της κα. Γλύκατζη – Αρβελέρ. Οι απαντήσεις δε της κα. Γλύκατζη – Αρβελέρ είναι απλές και τεκμηριωμένες που αναδεικνύουν μια προσωπικότητα προσιτή και δίχως αλαζονική συμπεριφορά, μια προσωπικότητα που παραμένει στη ψυχή πάντα νέα και αγαπά να μιλά με τους νέους. Κλείνοντας, το βιβλίο «Από μένα αυτά…» πρέπει να διαβαστεί από όλους καθώς μιλάμε για μια εξέχουσα προσωπικότητα που έχει προσφέρει πολλά στο ελληνικό πνεύμα.
Είμαστε λοιπόν εξαρτημένοι από το παρελθόν μας, για να μην πω δέσμιοι, και η κάθε πράξη μας προδίδει την παλιά της ρίζα. Είναι δηλαδή η εισδοχή του χθες μέσα στο σήμερα, και έτσι συνακόλουθα μέσα στο αύριο, κάνοντας αληθινό το φαινομενικά οξύμωρο, ότι είμαστε το μέλλον του παρελθόντος μας, χωρίς να μπορούμε να κάνουμε αλλιώς.
Το βιβλίο των Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, Μάκη Προβατά και Έφη Βασιλοπούλου «Από μένα αυτά…» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.